(Nhiếp ảnh Hà Nội) Tục khai bút đầu Xuân, tục xin chữ, xin câu đối cầu may đầu năm của người Hà Nội nói riêng và người Việt Nam nói chung vẫn mãi tồn tại như một bản sắc văn hóa truyền thống của vùng đất kinh kỳ hoa lệ. Đây là nét đẹp văn hóa truyền thống của người Hà Nội, thể hiện sự trọng chữ nghĩa, trọng tri thức, rèn tâm tính, cầu mong một năm may mắn, phát tài phát lộc, phúc thọ đầy nhà…
Đầu năm xin chữ cầu may
Phố ông đồ
Văn hóa chơi chữ rất cầu kỳ, thanh tao. Chữ được đem tặng thay cho lời chúc Tết đầu năm. Những ngày đầu Xuân, nhiều người dân Hà thành có truyền thống đến Văn Miếu xin chữ thày đồ về treo trong nhà. Người người nô nức kéo nhau đến đây để cảm nhận được không khí tươi mát, trong lành của tiết trời vào Xuân. Tất cả họ đều cầu mong một năm mới mạnh khỏe, an khang, thịnh vượng, thành công như ý. Cũng có nhiều người tới để chiêm ngưỡng, chụp ảnh cảnh sắc tưng bừng, náo nhiệt trong những ngày đầu Xuân. Chao ôi, cảnh tượng thật bắt mắt. Bạn tha hồ chụp sắc đỏ, vàng của giấy, những nét chữ “Rồng bay Phượng múa” của các thày đồ, nét mặt vui tươi, hân hoan của người xin chữ cũng như người cho chữ, chụp đặc tả, chụp toàn cảnh, chụp những nụ cười rạng rỡ trên khuôn mặt của người xin được chữ như ý… Chỉ có vậy thôi mà tôi cũng mê mải tới lui vài ngày để chụp, để lột tả hết cảnh tưng bưng, chờ đợi, hân hoan của cả người xin lẫn người cho chữ, thậm chí cả những người qua đường.
Theo mẹ đi xin chữ
Xưa kia, người xin chữ không chỉ để cầu may, cầu phúc cho gia đình, con cháu, bản thân mà còn muốn bồi dưỡng, trau giồi một bản tính, một khả năng nào đó để hoàn thiện mình hơn. Người cho chữ phải là những nho sĩ, những thầy đồ có tiếng hiền tài, đức độ, học cao, hiểu rộng, biết nhiều, đặc biệt là chữ viết rất đẹp, thần khí sẽ nhập vào chữ khiến người xin chữ tâm niệm theo đó mà thành công. Có người xin chữ Phúc, chữ Tâm, chữ Trí, chữ Minh, chữ Hiếu, chữ Tín, chữ Thọ cũng có người xin chữ Lộc, chữ Tài, chữ Danh, chữ Đạt… Ngày nay, ngoài những người có tuổi, những người thật sự ham mê chơi chữ, đam mê với nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc đi xin chữ để học hỏi, trau giồi thêm cho mình còn có lớp trẻ đua nhau đi xin chữ chỉ để treo trong nhà cho vui mắt như một sở thích. Tuy nhiên, đó cũng là một sở thích đẹp, cùng góp phần hâm nóng, khơi dậy và lưu giữ truyền thống văn hóa đẹp của dân tộc đã một thời bị phai nhạt, quên lãng.
Xếp hàng xin chữ
Để duy trì nét đẹp văn hóa truyền thống này của người Hà Nội, tháng 12/2015, Thành phố Hà Nội đã mở cuộc thi viết chữ Hán để tuyển chọn người viết chữ Hán tại Văn Miếu vào những ngày đầu Xuân. Anh Nguyễn Quốc Vượng ở thôn Cao hạ, Đức Giang, Hoài Đức, Hà Nội, ngay từ nhỏ đã học viết chữ Hán từ người bố của mình. Anh đã tham dự kỳ thi và là một trong 12 người đỗ kỳ thi trên tổng số 77 thí sinh dự thi. Được biết gia đình anh đã theo nghề thày đồ đến anh là đời thứ 5. Một trong những gia đình góp phần gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống này. Người ta đồn truyền rằng xưa kia ai được thầy đồ tự dưng gọi vào cho chữ, người ấy mới thật là có phúc có đức, có cả duyên may trời cho, đó chính là lộc chữ. Nhà nào được thầy cho chữ như vậy thì cả năm sẽ gặp nhiều điều tốt lành, mọi sự như ý.
Anh Nguyễn Quốc Vượng – một trong 12 người đỗ kỳ thi viết chữ Hán tháng 12.2015
Chăm chú
Ngay từ mùng 2 Tết, Hà Nội thường bắt đầu diễn ra hoạt động xin chữ và cho chữ đầu Xuân. Người người nô nức kháo nhau đến Văn Miếu xin chữ. Những con chữ như “Rồng bay Phượng múa” hiện lên trên giấy màu, lụa màu qua các nét điêu luyện của người cho chữ, khiến cho việc xin chữ, ngoài ý nghĩa xin được chữ cầu may còn thưởng thức khả năng, sự uyển chuyển đầy nghệ thuật sáng tạo của từng nét chữ sao cho chữ đẹp như các cụ thường nói: “Nét chữ nết người”. Các “thầy đồ” nom cũng ra dáng, ung dung tự tại, dường như họ đang có một thú chơi đầu Xuân – thú chơi mang những điều tốt lành đến cho mọi người. Nét văn hóa ngày Xuân tự bao đời nay lại hiển hiện giữa lòng Thủ đô Hà Nội yêu dấu như một dấu tích lịch sử. Đặc biệt những năm gần đây, việc xin chữ đầu năm đã trở thành một trào lưu của lớp trẻ tuổi và có khá nhiều du khách trong và ngoài nước cũng tới đây không chỉ chụp ảnh mà còn xin chữ. “Tây, Ta” đứng chen lẫn nhau để chụp ảnh, xin chữ đã trở thành cảnh tượng đẹp, một văn hóa chơi chữ mới quen thuộc với người dân Hà thành.
Du khách nước ngoài chiêm ngưỡng và xin chữ cầu may
Bài, ảnh: NSNA Tuyết Minh
