Tại hang Đội 4, thuộc vùng lõi quần thể danh thắng Tam Chúc, các nhà khảo cổ đã phát hiện di cốt người, công cụ đá ghè hai mặt, thổ hoàng của nền văn hóa Hòa Bình.
Từ tháng 3, Viện Khảo cổ học (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam) và UBND tỉnh Hà Nam tổ chức khai quật bên trong hang Đội 4, thuộc vùng lõi quần thể danh thắng Tam Chúc, thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng.
Trong khoảng 60 m2, các nhà khao cổ đã đào một hố khai quật hình chữ nhật rộng 6 m2.
Các mẫu vật lẫn với đất được sàng lọc tại chỗ để thu về hiện vật có giá trị.
Giáo sư Ben Marwick, Đại học Wollongong, Australia tham gia cùng đoàn khảo cổ phân loại hiện vật.
Các nhà khảo cổ phát hiện ba mộ trẻ em và người trưởng thành, trong đó có mộ cải táng và mộ song táng, chôn theo tư thế nằm co bó gối ở độ sâu 50 cm so với bề mặt.
Cách chôn người tư thế nằm co bó gối là phương thức mai táng phổ biến của cư dân văn hóa Hòa Bình (cách nay 10.000-12.000 năm), từng được phát hiện trong nhiều di tích hang động ở Việt Nam, nhưng là lần đầu tiên ghi nhận ở tỉnh Hà Nam.
Công cụ ghè đá hai mặt được phát hiện trong hang Đội 4. Các nhà khảo cổ nhận định đây là một trong số minh chứng di vật thuộc thời đại đồ đá mới với niên đại 12.000-10.000 trước Công nguyên.
Mẫu thổ hoàng, loại đất sét hoặc phù sa hạt rất mịn, được cho hình thành do quá trình mài mòn của các sông băng và được gió lắng đọng lại. Hầu hết hoàng thổ được nhận định có nguồn gốc từ kỷ nguyên Pleistocen.
PGS.TS Nguyễn Lân Cường, Tổng thư ký Hội Khảo cổ học Việt Nam, thành viên đoàn khai quật, cho biết công cụ ghè đá hai mặt, hai ngôi mộ được mai táng theo hình thức song táng và tư thế nằm bó gối là những đặc trưng của thời kỳ văn hóa Hòa Bình. “Để xác định niên đại tuyệt đối, các mẫu vật đã được gửi đi phân tích”, ông Cường nói.
Các nhà khảo cổ vẽ địa tầng hố khai quật để phục vụ công tác nghiên cứu, lưu trữ dữ liệu.
Giai đoạn 2021-2023, cơ quan chức năng đã phát hiện, nhận diện gần 30 di tích, dấu tích có tiềm năng nghiên cứu, đưa vào diện tổ chức thám sát, khai quật ở tỉnh Hà Nam. Riêng vùng lõi danh thắng Tam Chúc đã phát hiện 11 hang động, mái đá thuộc văn hóa Hòa Bình, văn hóa Đông Sơn.
