Tại sự kiện “Sáp ong – Sắc chàm”, những phụ nữ người Dao, Mông đã kể câu chuyện về bảo tồn và phát huy kỹ thuật vẽ hoa văn sáp ong truyền thống trên vải có từ lâu đời.
Ngày 10/11 tại Hà Nội, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam đã tổ chức sự kiện Sáp ong – Sắc chàm với sự tham gia của các nghệ nhân đến từ dân tộc Mông và Dao thu hút đông đảo công chúng tham gia, đặc biệt là các bạn trẻ.
Sự kiện đã kể câu chuyện về bảo tồn và phát huy kỹ thuật vẽ hoa văn sáp ong truyền thống, một tập tục tốt đẹp của phụ nữ dân tộc dân tộc Dao (nhóm Dao Tiền ở xã Hoài Khao, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng) và dân tộc Mông (xã Pà Cò, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình) những trải nghiệm đặc biệt.
Phát biểu tại sự kiện, bà Nguyễn Thị Tuyết – Giám đốc Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam – chia sẻ, trong suốt gần 30 năm gắn bó với công việc gìn giữ và phát huy các di sản văn hóa, bà có cơ hội gặp gỡ và tiếp xúc với nhiều chị em phụ nữ dân tộc thiểu số, mỗi dân tộc mang những đặc trưng văn hóa riêng từ ngôn ngữ, phong tục cho đến ẩm thực và trang phục.
“Điều khiến tôi đặc biệt ấn tượng đó là việc chị em phụ nữ các dân tộc đã sáng tạo và gìn giữ lưu truyền rất nhiều kỹ thuật tạo hoa văn, tô điểm cho trang phục vô cùng đặc sắc và độc đáo. Từ xưa đến nay, những người phụ nữ hàng ngày cần cù, tỉ mỉ từ việc trồng bông, trồng lanh, se sợi, dệt vải.
Họ dùng đôi bàn tay khéo léo của mình để tạo nên những bộ trang phục mang tính thẩm mỹ cao, gắn với môi trường sống và phản ánh nhân sinh quan sâu sắc”, bà Tuyết cho biết.
Bà Tuyết cũng nói thêm, những người phụ nữ đồng bào dân tộc thiểu số chính là những người đã và đang bảo tồn và phát huy những giá trị di sản văn hóacủa dân tộc mình.
Bà tin rằng, sự kiện này góp phần lan tỏa những giá trị văn hóa tốt đẹp của phụ nữ dân tộc Mông, dân tộc Dao Tiền nói riêng và phụ nữ các dân tộc thiểu số nói chung, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững cộng đồng dân tộc.
Tại sự kiện, một số nghệ nhân người Dao, người Mông đã tự tay làm các công đoạn của kỹ thuật tạo hình lên vải. Khán giả cũng được lắng nghe những băn khoăn, trăn trở trong việc tìm hướng đi cho sản phẩm, cách phát triển kinh tế từ chính những bản sắc văn hóa riêng có của phụ nữ dân tộc thiểu số.
Nghệ nhân Sùng Y Thanh – người dân tộc Mông chia sẻ, để tạo nên một bộ trang phục truyền thống hoàn chỉnh và đẹp mắt, người Mông phải trải qua rất nhiều công đoạn như: Se lanh, dệt vải bằng khung cửi, vẽ sáp ong tạo hoa văn, nhuộm chàm, thêu chỉ màu tạo hoa văn nổi.
“Công đoạn nào cũng quan trọng, trong đó, khâu vẽ sáp ong để tạo hoa văn là kỳ công và đòi hỏi nhiều kỹ năng thuần thục được đúc kết qua nhiều thế hệ. Khi vẽ phải giữ sao cho lượng sáp luôn chảy đều cho đến hết mới chấm bút vào sáp để tiếp tục nét vẽ.
Vẽ xong hoa văn thì đem miếng vải cho vào nồi nước đun sôi, đảo đều tay để sáp ong bong hết ra, chỉ để lại những nét hoa văn đẹp trên nền vải. Sau đó, vải được nhuộm chàm và đem phơi khô mới tiếp tục các công đoạn khác, như thêu chỉ màu và khâu thành bộ quần áo hoàn chỉnh”, bà Sùng Y Thanh kể về quá trình làm nên trang phục của mình.
Sáp ong – Sắc chàm nằm trong khuôn khổ Dự án thành phần số 8 “Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em” thuộc Chương trình Mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030″, giai đoạn I: từ năm 2021 đến 2025 do Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam chủ trì thực hiện.
