(Nhiếp ảnh Hà Nội) “Truyền thuyết Hoa Lộc vừng” – quyển sách mà bạn đang cầm trên tay – là tuyển tập các bài viết của nữ nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Thị Tuyết Minh, đã được lần lượt công bố trên tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam trong vòng 10 năm qua. Là bạn đọc, và cũng là cộng tác viên thường xuyên của Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam – một trong những cơ quan ngôn luận quan trọng nhất của giới văn nghệ Việt Nam – tôi đã đọc khá chăm chú từng bài của các tác giả, trong đó có Tuyết Minh. Có thể nói, trên 20 bài viết của chị đã từ lâu tạo trong tôi những ấn tượng khá đậm nét về tâm hồn, về cảm nhận tinh tế và tình yêu cuộc sống, tình yêu con người ở một nữ nghệ sĩ cầm máy.
NSNA Tuyết Minh
Lộc vừng khoe sắc
Như đã nói, “Truyền thuyết Hoa Lộc vừng” chỉ là một tuyển tập chứ không phải toàn bộ các bài viết từ trước đến nay của Tuyết Minh. Chị đã viết khá nhiều, không chỉ là những bút ký đầy chất văn học mà còn có những bài trao đổi về nghề, trước hết là về công việc sáng tạo nghệ thuật trong nhiếp ảnh. Chân thành, cởi mở, đầy thiện chí – đó là đặc điểm trong hàng loạt bài viết về nghiệp vụ của chị. Nhìn chung lại, Nguyễn Thị Tuyết Minh là một nữ nghệ sĩ rất hiếm hoi trong giới nhiếp ảnh nghệ thuật Việt Nam vừa cầm máy sáng tác vừa cầm bút ghi lại những cảm xúc, suy nghĩ của mình về nghề, về công việc sáng tạo nghệ thuật, nói rộng ra nữa là về cuộc đời, về cảnh vật và con người mà chị tiếp cận, trải nghiệm trong quá trình hoạt động nghiêm túc, đầy trách nhiệm của mình. Tác phong nghiêm túc, đầy trách nhiệm của Nguyễn Thị Tuyết Minh cũng thể hiện khá rõ nét ở công việc quản lý trong các lĩnh vực khác nhau trước đây và hiện nay trên cương vị Ủy viên Ban Chấp hành Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội và Phó Chủ tịch Hội Nhiếp ảnh Nghệ thuật Hà Nội.
Bìa sách Truyền thuyết Hoa Lộc vừng
Sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, Tuyết Minh có một tình yêu thật đằm thắm đối với Thủ đô ngàn năm văn vật. Không phải tự nhiên mà chị từng thổ lộ tình cảm của mình bằng những lời có sức lôi cuốn mạnh mẽ đến thế: “Yêu! Yêu lắm Hà Nội ơi – một Hà Nội thân thương, gần gũi, diệu kỳ và rất đỗi tự hào…”. Điều ấy thể hiện cụ thể và sinh động trong từng tác phẩm nhiếp ảnh của chị.
Hồ Gươm trong sương
Điều ấy cũng thể hiện trong quyển sách mà chị gửi đến chúng ta hôm nay. Ở “Truyền thuyết Hoa Lộc vừng”, ngoài mấy bài viết về Chùa Hương – mảnh đất linh thiêng, về Sapa trong sương, về Huế thân thương và về Hà Giang lung linh sắc màu, sắc tộc… chủ yếu là những trang viết chứa chan tình yêu của chị dành cho Hà Nội. Tình yêu ấy được gửi gắm kín đáo trong những cảm xúc và ghi chép về hoa lộc vừng, hoa đào, hoa sen, hoa bằng lăng, hoa sữa, hoa ngọc lan, hoa sấu, hoa gạo và những điệp, cúc, hồng, hải đường…, về “Cảm xúc mùa Xuân”, “Ngan ngát Sen Tây Hồ”, về “Viên ngọc quí chùa Trấn Quốc”, về một “Hà Nội bốn mùa sắc hoa”… Ở các bài viết ấy, như đã nói, đó là những bút ký văn học, Tuyết Minh không chỉ miêu tả vẻ đẹp bên ngoài của hoa lá, cỏ cây, của phố phường…, không chỉ đề cập những kỷ niệm riêng tư của mình khi nói đến Tháp Rùa trầm lắng trong sương mờ, bóng Tháp Rùa chìm trong đáy nước, đến cầu Thê Húc đỏ tươi, rực rỡ, đến hơi thở của những hàng cây rợp bóng, những cây đại thụ hàng trăm tuổi, những hồ nước thiên tạo và về bốn mùa Xuân Hạ Thu Đông, mà trước hết, sau hết, chị ca ngợi con người Hà Nội thanh lịch, tinh tế, ý nhị, kín đáo, trọng tình trọng nghĩa, sống hết mình. Chị yêu những cô gái Hà Nội đẹp hiền, đảm đang, duyên dáng, và những chàng trai Hà Nội ga lăng, đầy nam tính. Chị nhiều lần khẳng định trong những trang viết của mình: Hà Nội là nguồn cảm hứng sáng tác của các thế hệ văn nghệ sĩ trong và ngoài nước và đã sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật để đời – không chỉ trong văn học, nhiếp ảnh, thi ca mà cả trong âm nhạc, điện ảnh, mỹ thuật và các loại hình nghệ thuật khác.
Xuân về
Hoàng thành đêm hội áo dài
Cung đàn mùa Xuân
Tuyết Minh có thổ lộ rằng, chị không phải nhà thơ mà cũng chẳng phải nhà văn, song, qua những trang viết của chị, tôi nhận thấy ở chị tràn đầy chất thơ – mà đó là một phẩm chất cần có ở bất kỳ người nghệ sĩ nào. Chị cũng xứng đáng được gọi là nhà văn, không chỉ ở cách diễn đạt ngôn ngữ trau chuốt, lôi cuốn mà cả ở sự ghi chép công phu về đặc điểm, tên gọi của các loài hoa, của các sự kiện, số liệu, công trình, các vùng đất chị đến và hòa nhập. Nhiều trang viết của chị thực sự đã mở ra những chân trời của hiểu biết, về chiều rộng của không gian và chiều sâu của thời gian. Xin hãy đọc kỹ các truyền thuyết, các sự tích… của hoa lộc vừng, của vùng đất Hương Sơn, của chợ tình Khau Vai, của đền đài lăng tẩm ở Huế, của Sapa diệu kỳ, huyền ảo…. Đọc những ghi chép ấy, tôi thấy nơi chị thấp thoáng cốt cách của một nhà văn chuyên nghiệp, cần mẫn. Tôi dám khẳng định: nếu toàn tâm toàn ý trau dồi, rèn giũa, phấn đấu trên lĩnh vực văn chương, chắc chắn Tuyết Minh sẽ trở thành một nhà văn có tên tuổi, được xã hội ghi nhận.
Thăm lăng Tự Đức
Hoàng hôn trên Y Tý
Sắc màu vùng cao
Đương nhiên, cốt cách ấy không chỉ cần của một nhà văn. Nhà nhiếp ảnh cũng vậy thôi – bởi vì, như chị nói, muốn chụp được Lộc vừng đẹp như ý thì “dân” nhiếp ảnh phải “rình” từ sáng sớm tinh mơ hoặc buổi chiều tà khi hoàng hôn buông xuống. Và chị cho biết: “săn” hoa Lộc vừng quả là rất khó. May mắn lắm mới “chộp” được khoảnh khắc quí hiếm của những tia nắng yếu ớt soi vào lúc Lộc vừng đang bừng nở… Đọc “Truyền thuyết Hoa Lộc vừng”, tôi nghĩ, dù chị không viết nhiều về công việc “săn” ảnh của mình, tôi vẫn hình dung ra hình bóng của Tuyết Minh rong ruổi trên các nẻo đường Hà Nội, Huế, Hà Giang, Hương Sơn…, len lỏi trong từng bản làng, khe suối, bước lên những dốc núi cao vời vợi để đem về cho chúng ta những tác phẩm ưng ý. Không còn trẻ nữa, nhưng chị vẫn dạt dào sức sống, sức sáng tạo, vẫn hòa mình vào các giai điệu của mùa Xuân. Chị nói với chúng ta: “Tôi đang lắng nghe, nghe từng hơi thở của mùa Xuân thật nhẹ nhàng, dịu ngọt nhưng vô cùng mãnh liệt và tràn đầy sức sống”.
Trưa Hè
Vũ điệu cuộc sống trên cao nguyên
Năng trên suối Yến
Chúc chị trong cuộc sống và trong công việc mãi mãi như mùa Xuân ấy.
